ΥΠΕΡΗΧΟΣ:

ΠΟΤΕ, ΓΙΑΤΙ ΚΑΙ ΑΠΟ ΠΟΙΟΝ

ΝΑ ΕΞΕΤΑΣΤΩ

Ο Υπέρηχος – το υπερηχωγράφημα, η υπερηχωτομογραφική εξέταση, με ωμέγα, διότι προέρχεται από την ηχώ και όχι από τον ήχο ( Μπαμπινιώτης Γεώργιος, “Ηχοκαρδιογραφία ή ηχωκαρδιογραφία;” – journal Ελληνική καρδιολογική επιθεώρηση, 2008, τ. 49, τεύχ. 3, σελ. 203 ), αλλά έχει επικρατήσει να γράφεται με όμικρον και να ονομάζεται υπέρηχος και έτσι θα αναφέρεται σε αυτό το άρθρο – είναι μία εξέταση εξαιρετικά σημαντική. Δυστυχώς στην Ελλάδα, αντίθετα με ότι συμβαίνει στο εξωτερικό, συνήθως υποτιμάται, όσον αφορά τόσο τη διαγνωστική της αξία όσο και τον τρόπο που εκτελείται.

Διδάσκεται στην ιατρική ειδικότητα της Ακτινοδιαγνωστικής – Ακτινολογίας και πρέπει να εκτελείται πάντοτε και μόνο από έμπειρο Ιατρό Ακτινολόγο – Ακτινοδιαγνώστη, ο οποίος πρέπει να έχει μεγάλη εμπειρία. Ο Υπέρηχος θα πρέπει να εκτελείται σε Ιατρείο, με χαμηλό συνήθως φωτισμό στο δωμάτιο για να υπάρχει περισσότερη ευκρίνεια και με απόλυτη ηρεμία. Ο Ιατρός θα πρέπει να λαμβάνει πρώτα πλήρες ιστορικό του εξεταζόμενου και να διεκρινίζεται σαφώς ο λόγος για τον οποίο γίνεται η εξέταση, αν είναι  εξέταση στη φάση της πρόληψης ή αν γίνεται σε οξεία φάση κάποιου συγκεκριμένου προβλήματος υγείας. Η εξέταση αυτή δεν μπορεί και δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να εκτελείται βιαστικά, διότι γίνεται σε αληθινό χρόνο και σε άμεση επαφή του ιατρού με τον εξεταζόμενο. Ο υπέρηχος, εφ’ όσον εκτελείται σωστά, δεν έχει μεγάλη διαφορά από την ψηλάφηση, από την κλινική εξέταση, ίσα ίσα είναι  ταυτόχρονα ψηλάφηση και διάγνωση μαζί.

Η διαφορά από τις άλλες απεικονιστικές εξετάσεις είναι μεγάλη. Αρχικά να πούμε εδώ ότι στην εξέταση αυτή δεν υπάρχει καθόλου ακτινοβολία. Άρα είναι εξέταση απολύτως ασφαλής, όσον αφορά το θέμα αυτό. Συνεχίζοντας, πρέπει να αναφέρουμε ότι στην αξονική και στη μαγνητική τομογραφία, στις απλές ακτινογραφίες, στη μαστογραφία, οι λήψεις, οι εικόνες δημιουργούνται από κάποιο μηχάνημα, συγκεκριμένα και μελετημένα. Ο Υπέρηχος όμως είναι εξέταση υποκειμενική, γίνεται με το χέρι του Ιατρού  και οι εικόνες που λαμβάνονται εξαρτώνται απόλυτα όχι μόνο από πώς έχει ρυθμιστεί το μηχάνημα αλλά κυρίως από το πώς θα τις αποτυπώσει ο  ίδιος ο εξεταστής Ακτινοδιαγνώστης. Στην εξέταση αυτή σημασία έχει ο τρόπος που την εκτελεί ο Ιατρός. Η διάγνωση μπαίνει κατευθείαν στην ώρα που εξετάζεται ο ασθενής και όχι αργότερα μπροστά στο διαφανοσκόπιο. Στις άλλες απεικονιστικές εξετάσεις που αναφέρθηκαν ο ιατρός θα καθίσει στο διαφανοσκόπιο, θα δει τις εικόνες χωρίς να έχει πια μπροστά του τον εξεταζόμενο και θα γράψει τη διάγνωσή του. Στον υπέρηχο θα πρέπει να βγάλει τη διάγνωση την ώρα που εξετάζει τον ασθενή. Και θα πρέπει να είναι πάρα πολύ προσεκτικός, θα πρέπει να έχει μεγάλη εμπειρία και να απεικονίσει το κάθε όργανο που εξετάζει με μεγάλη λεπτομέρεια διότι αν δε γίνει η εξέταση σωστά και με υπευθυνότητα μεγάλη, μπορεί να χαθούν, δηλαδή να μη διαγνωστούν βλάβες που τυχόν υπάρχουν στα εξεταζόμενα όργανα και αυτό, όπως βέβαια όλες οι εξετάσεις, έχει να κάνει με τη ζωή του εξεταζόμενου. Μία σωστά εκτελεσμένη εξέταση υπερήχου μπορεί να γλιτώσει τον ασθενή από την ακτινοβολία μιας αξονικής τομογραφίας – χωρίς φυσικά να εννοούμε ότι όταν πρέπει να γινει μια αξονική τομογραφία πρέπει να διστάζουμε λόγω της ακτινοβολίας. Αντίθετα, ο υπέρηχος όταν εκτελείται από άπειρα χέρια μπορεί να γίνει μια εξέταση πολύ επικίνδυνη από άποψη διαγνωστική.

Γιατί να κάνω υπέρηχο?

Στην Ελλάδα υπάρχει δυστυχώς η τάση να κάνουμε εξετάσεις μόνο όταν μας τις υποδείξει ο ιατρός μας, είτε ο γυναικολόγος σε εμάς τις γυναίκες είτε ο παθολόγος μας. Το σωστό για όλους μας όμως, ανεξαρτήτου ηλικίας, είναι να κάνουμε προγραμματισμένα και σε τακτά, συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα τις προληπτικές μας εξετάσεις. Μέσα σε αυτές πρέπει να είναι και μια επίσκεψη σε ένα ιατρείο υπερήχων.

–Υπέρηχο άνω και κάτω κοιλίας καλό είναι να κάνουν όλοι συχνά, σε όλες τις ηλικίες, παιδιά και ενήλικες. Υψηλής διαγνωστικής αξίας εξέταση που, στη φάση της πρόληψης «βλέπει» την κατάσταση του ήπατος, της χοληδόχου κύστεως, του παγκρέατος, των νεφρών, της ουροδόχου κύστεως, των γεννητικών οργάνων, των αγγείων της κοιλιάς. Η κάθε ηλικία, για διαφορετικούς λόγους θα πρέπει τακτικά και χωρίς να χρειάζεται υπόδειξη, να εξετάζει την κατάσταση των εσωτερικών οργάνων της κοιλιάς.

Εδώ θα μου επιτρέψετε να ανοίξω μία παρένθεση: Σε αυτό το άρθρο δε θέλω και δε θα γράψω ιατρική, παθολογία και φυσιολογία, θεωρώ ότι αυτή η γνώση είναι μόνο για τους Ιατρούς. Όχι γιατί όποιος δεν είναι Ιατρός δεν είναι αρκετά έξυπνος ή καταρτισμένος για να διαβάζει ιατρική. Απλά διότι όλη αυτή η «ιατρολογία» που βρίσκεται πια ελεύθερη στο διαδίκτυο, μόνο ημιμάθεια προσφέρει και δημιουργεί ανθρώπους ως επί το πλείστον φοβισμένους και αγχωμένους με όλα αυτά που διαβάζουν, ή αντίθετα ανθρώπους που νομίζουςν ότι μπορούν να αντιμετωπίσουν μόνοι τους οποιαδήποτε κατάσταση υγείας, αφού βρίσκουν μόνοι τους τα συμπτώματα και τη θεραπεία με ένα κλικ. Δε μπορώ να ξεκινήσω καν να εξιστορώ προσωπικές εμπειρίες από το ιατρείο μου αλλά και εμπειρίες συναδέλφων, που φτάνουν πια να επέμβουν στο περιστατικό όταν είναι αργά, και ήδη από μόνοι τους οι άνθρωποι αυτοί έχουν πάρει θεραπεία. Φυσικά σε κάποιες περιπτώσεις δεν υπάρχει πρόβλημα αλλά πολύ συχνά τα πράγματα είναι πολύ σοβαρά. Μεγάλη προσοχή στη διαδικτυκή ιατρική. Ας αφήσουμε τους ιατρούς να κάνουν τη δουλειά τους και ας εμπιστευτούμε τον ιατρό που έχουμε επιλέξει.

Ο Υπέρηχος θυρεοειδούς  πρέπει επίσης να ενταχθεί στους τακτικούς ετήσιους ελέγχους. Η διάγνωση της θυρεοειδικής δυσλειτουργίας, που χρειάζεται αγωγή διότι προκαλεί συμπτώματα, γίνεται φυσικά με την αιματολογική εξέταση της θυρεότροπου ορμόνης ( TSH), της ελεύθερης θυροξίνης ( FT4) και των αντιθυρεοειδικών αντισωμάτων ( anti-TPO και anti-TG) αλλά οπωσδήποτε, μαζί με τον αιματολογικό έλεγχο θα πρέπει να εκτελείται και έγχρωμος υπέρηχος με Doppler αγγείωσης, τόσο για να εκτιμηθεί η λειτουργία του θυρεοειδούς όσο και βασικά για να δούμε εάν υπαρχουν όζοι στο θυρεοειδικό παρέγχυμα και τα χαρακτηριστικά αυτών. Με την αιματολογική εξέταση αξιολογείται η θυρεοειδική λειτουργία. Η θυρεοειδική λειτουργία εκτιμάται όμως άριστα και με σωστό υπερηχωγραφικό έλεγχο, από έμπειρο όπως είπαμε ιατρό και με πολύ καλό μηχάνημα.

Αν δε γίνει Υπέρηχος δεν μπορούμε να ξέρουμε εάν υπαρχουν όζοι. Οι όζοι ανιχνεύονται μόνο με τον Υπέρηχο. Υπάρχουν πάρα πολλοί άνθρωποι που έχουν καλή θυρεοειδική λειτουργία, δε χρειάζονται και δεν λαμβάνουν αγωγή για τον θυρεοειδή τους και στο ιατρείο όταν τους ρωτώ αν έχουν εξετάσει τον θυρεοειδή τους απαντούν ότι δεν έχουν τίποτε, από τα αποτελέσματα των εξετάσεων αίματος. Εγώ δε σταματώ σε αυτό όμως και ρίχνω μια πρώτη ματιά στον θυρεοειδή τους. Τις περισσότερες φορές ανιχνεύονται όζοι που ο εξεταζόμενος, αν δεν είχε γίνει ο Υπέρηχος, δε θα το ήξερε μόνο από τις εξετάσεις αίματος. Με αυτόν τον τρόπο λοιπόν μπαίνει στη διαδικασία να τους ελέγξει και να μπεί σε έναν σωστό ρυθμό παρακολούθησης, διότι δυστυχώς τα τελευταία χρόνια είναι όλο και πιο συχνά τα περιστατικά κακοήθειας στους όζους του θυρεοειδούς αδένος. Στην περίπτωση αυτή ο Ιατρός Ακτινοδιαγνώστης προχωρά στο Ιατρείο του, σε συνεργασία και συνεννόηση με τον Ενδοκρινολόγο, σε Υπερηχωγραφικά καθοδηγούμενη παρακέντηση των όζων ( FNA ), το υλικό αποστέλλεται σε κυτταρολογικό εργαστήριο και έτσι έχουμε κυτταρολογική εξέταση και διάγνωση.

Ο Ακτινοδιαγνώστης  ιατρός που εκτελεί τον υπέρηχο θυρεοειδούς θα πρέπει να έχει μεγάλη εμπειρία. Η εξέταση αυτή συνηθίζεται να θεωρείται εύκολη και ρουτίνας, αλλά δεν είναι έτσι. Χρειάζεται χρόνο και μεγάλη προσοχή. Κι άλλες ειδικότητες τα τελευταία χρόνια έχουν τοποθετήσει μηχάνημα υπερήχων στα Ιατρεία τους και, με κάποια παρακολούθηση ολιγων μηνών συνήθως, εκτελούν υπερήχους χωρίς να είναι Ακτινοδιαγνώστες. Απλά να επαναλάβουμε εδώ ότι οι Ακτινοδιαγνώστες Ιατροί έχουν παρακολουθήσει και εκτελέσει εξετάσεις υπερήχων και τριπλεξ αγγείων καθ’ όλη τη διάρκεια της πενταετούς τους ειδικότητος, σε καθημερινή βάση, στις γενικές εφημερίες των νοσοκομείων σε δύσκολα και επίπονα περιστατικά και στα δικά τους χερια ο Υπέρηχος είναι πιο ασφαλής εξέταση.

Η θυρεοειδική δυσλειτουργία μπορεί να δημιουργήσει σοβαρά συμπτώματα σε όλες τις ηλικίες και θα πρέπει να διαγνώσκεται και να αντιμετωπίζεται άμεσα. Επίσης θα πρεπει να παρακολουθείται συχνά, σε εξαμηνιαία συνήθως βάση. Οι όζοι του θυρεοειδούς, εφόσον ανιχνευθούν με τον υπέρηχο, θα πρέπει να αξιολογούνται σωστά και υπεύθυνα και να αναγράφονται σαφώς στην έκθεση που γράφει ο διαγνώστης ιατρός, διότι υπάρχουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά στους όζους που παραπέμπουν σε καλοήθεια ή κακοήθεια και θα πρέπει να αξιολογούνται σωστά.

Υπέρηχος μαστών

Θα πρέπει να εκτελείται σε ετήσια ή εξαμηνιαία βάση στις ηλικίες κάτω των 35 ετών ενώ άνω των 35 ετών οι γυναίκες θα πρέπει να κάνουν μια μαστογραφία κάθε χρόνο και αμέσως μετά έναν υπέρηχο. Το σωστό είναι ο Ακτινοδιαγνώστης πριν εκτελέσει τον υπέρηχο να δεί με μεγάλη προσοχή τη μαστογραφία. Είναι πολύ σημαντικό ο έλεγχος να γίνει σωστά και όχι βιαστικά και η εξεταζόμενη να ενημερώνεται την ώρα της εξέτασης για τα ευρήματα. Σας μιλώ πολύ σοβαρά, σε όλες τις εξετάσεις και ειδικά στον υπέρηχο μαστού που εκτελώ στο ιατρείο μου με την άκρη του ματιού μου πάντα βλέπω τα μάτια του εξεταζόμενου να με κοιτούν με αγωνία προσπαθώντας να καταλάβουν από τις εκφράσεις μου αν συμβαίνει κάτι σοβαρό. Αυτό γίνεται πάντα. Και είναι λογικό, διότι είναι σαν να γίνεται χεορουργείο με τον ασθενή ξύπνιο… ο ιατρός κοιτάζει «μέσα» στον εξεταζόμενο ενώ εκείνος έχει τις αισθήσεις του. Και περιμένει με αγωνία το αποτέλεσμα της εξέτασης. «Τι βλέπετε γιατρε?» πάντα αυτή η ερώτηση… είναι υποχρέωση του ιατρού να διαθέσει το χρόνο και να έχει ευγένεια και καλή διάθεση να μιλήσει στον εξεταζόμενο, να του εξηγήσει και να τον καθησυχάσει.

Τα τριπλεξ αγγείων είναι σημαντικότατες εξετάσεις. Πρέπει να γίνονται σε τακτικότατη , ίσως και ετήσια βάση μετά από κάποια ηλικία, ανάλογα με τα ευρήματα της εξέτασης, ακόμη και χωρίς την υπόδειξη του ιατρού μας.

 Το τρίπλεξ καρωτίδων αρτηριών είναι μια εξέταση που μπορεί να σώσει ζωές, γιατί  κατ’ αρχήν μπορεί να υπάρχει μια μεγάλη στένωση ακόμη και σε μικρές, δυστυχώς, πια ηλικίες, λόγω των καταχρήσεων. Πάντα λέω ότι ένας σημερινός καπνιστής 45 ετών πχ, έχει καπνίσει και ίσως και έχει πιεί αλκοόλ για περίπου 25-30 χρόνια, αν αναλογιστούμε πόσα παιδιά αυτής της γενιάς άρχιζαν το κάπνισμα ήδη από το σχολείο…

Έπειτα ένας άρτια καταρτισμένος ιατρός ακτινοδιαγνώστης θα πρέπει , εκτός από την περίπτωση μιας μεγάλης στένωσης, να αξιολογήσει με μεγάλη προσοχή τα τοιχώματα των αγγείων και να σημειώσει με μεγάλη προσοχή αν σε αυτά έχει αρχίσει να συγκεντρώνεται αθηρωματική πλάκα.  Και αν βρεθεί αθηρωματική πλάκα θα πρέπει με μεγάλη προσοχή να αξιολογηθεί η επικινδυνότητά της, αν δηλαδή είναι «σκληρή» ή αντίθετα αν είναι μαλακή, ασταθής και υπάρχει κίνδυνος να ξεκολλήσει και να προκαλέσει εγκεφαλικό επεισόδιο.

Στις ηλικίες άνω των 50 ετών είναι εξαιρετικά σημαντική εξέταση , αλλά ακόμη και ένας νεαρότερος των 50 ετών εξεταζόμενος, έχει πρόβλημα χοληστερίνης, ή σακχάρου στο αίμα, ή είναι καπνιστής, θα πρέπει να κοιτά πάντα τα αγγεία του με τρίπλεξ, διότι αν ανιχνευθεί αθηρωματική πλάκα, δηλαδή με απλά λόγια ότι τα αγγεία του αρχίζουν έχουν πάχυνση στα τοιχώματά τους διότι επικάθονται σε αυτά χοληστερινικά στοιχεία, θα πρέπει οπωσδήποτε να εξεταστεί εξονυχιστικά από ιατρό καρδιολόγο. Διότι εν βρεθούν προβλήματα στα τοιχώματα των καρωτίδων, φοβόμαστε πάντα για στενώσεις και στις στεφανιαίες αρτηρίες, δηλαδή τις αρτηρίες της καρδιάς, οι οποίες αν έχουν παρόμοιες βλάβες και στενεύουν, μπορεί να προκληθεί έμφραγμα. Μεγάλη προσοχή λοιπόν στην εξέταση των καρωτίδων αρτηριών με τρίπλεξ και γενικά σε όλα τα αγγεία, σε όλες τις ηλικίες. Σίγουρα όλοι μας έχουμε ακούσει για κάποιον γνωστό μας που σε νεαρή ηλικία – τα τελευταία χρόνια μεταξύ 40-50 ετών – υπέστη έμφραγμα. Σας διαβεβαιώ ότι αν αυτοί οι άνθρωποι είχαν πάει στο γιατρό και είχαν κάνει σωστό έλεγχο θα είχαν αποφευχθεί όλα αυτά τα δυσάρεστα… η πρόληψη σώζει ζωές.  Συχνός και προσεκτικός έλεγχος.

Έτσι λοιπόν, καιρος είναι να πάρομε την υγεία μας πολύ σοβαρά, να επισκεπτόμαστε συχνά τους ιατρούς που εμπιστευόμαστε και να κάνουμε διαγνωστικές εξετάσεις που σώζουν κυριολεκτικά ζωές. Προσοχή στη διαδικτυακή ιατρική – συστήνω ανεπιφύλακτα να μην ξαναδιαβάσετε άρθρα που αναλύουν επακριβώς την παθολογία και τη θεραπεία των ασθενειών.

Και επαναλαμβάνω: η πρόληψη σώζει τη ζωή μας. Μην αμελείτε την επίσκεψη στον γιατρό σας και τις απαραίτητες εξετάσεις.